2020-07-07
Kto i co? NGO

Współcześnie można zaobserwować wzrost zainteresowania mieszkańców społeczności lokalnych tworzeniem organizacji pozarządowych.

Tzw. „Trzeci Sektor" przejmuje znaczną część zadań publicznych realizowanych głównie przez jednostki samorządu terytorialnego, a w szczególności gminy. Organizacje pozarządowe mogą być tworzone w różnych formach prawnych, przede wszystkim jednak występują jako: stowarzyszenia czy też fundacje.

Zapraszamy Was na cykl „Kto i co? NGO”, podczas którego przedstawimy Wam podstawowe informacje dotyczące funkcjonowania sektora pozarządowego.

Jako pierwsze wyjaśnimy pojęcia: społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych, trzeciego sektora, organizacji społecznych oraz grup obywatelskich. 

1. Społeczeństwo obywatelskie.

Grupa ludzi powiązana ze sobą więzami społecznymi. Tę grupę osób cechuje aktywność w różnych sferach życia publicznego. Społeczeństwo obywatelskie tworzone jest także przez instytucje publiczne, osoby indywidualne oraz organizacje, w których ludzie zrzeszają się dobrowolnie w celu realizacji wspólnych interesów.

2. Definicja NGO - organizacji pozarządowej. 

Pojęcie organizacji pozarządowej (non governmental organization) występuje w systemie prawnym od połowy lat dziewięćdziesiątych XX w. Organizacje pozarządowe funkcjonują jako organizacje prywatnoprawne w celach niezarobkowych. Zgodnie z prawem wewnętrznym danego państwa organizacje pozarządowe mogą zostać utworzone przez osoby fizyczne lub prawne.

Według Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjami pozarządowymi są:

• Niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi.
• Nie działające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadającej osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia.

3. Trzeci sektor.

Nazwa określająca ogół organizacji pozarządowych. Określenie powstało z podziału nowoczesnego państwa na trzy podstawowe sektory: państwowy, rynkowy oraz sektor organizacji non-profit. Zrzesza wszystkie podmioty, które nie są instytucjami publicznymi oraz prywatnymi przedsiębiorstwami. Trzeci Sektor można określić jako sektor społeczny lub obywatelski.

4. Organizacje społeczne.

Pokrewnym terminem organizacji pozarządowych jest definicja organizacji społecznych. Termin ten odnosi się do organizacji zawodowych, samorządowych oraz spółdzielczych. Zadaniami organizacji społecznych jest prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz społeczności. Mówiąc o organizacjach pozarządowych i organizacjach społecznych wyróżnić możemy cztery rodzaje organizacji:

• Organizacje ochotnicze – główną cechą tych organizacji jest odwołanie do wolontarystycznego charakteru ich działań. Znaczący wkład w aktywność tego typu organizacji mają wolontariusze - ochotnicy zrzeszeni w organizacji,
• Organizacje pożytku publicznego – status organizacji pożytku publicznego może uzyskać organizacja pozarządowa, a także spółka kapitałowa, która została powołana w celu niezwiązanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. Organizacja pożytku publicznego przez dwa lata powinna prowadzić działania w obszarze pożytku publicznego,
• Organizacje użyteczności publicznej – nazwa ta nawiązuje do aktywności organizacji w dziedzinie ochrony zdrowia, szeroko rozumianej pomocy społecznej, akcji charytatywnych i edukacji, czyli krótko mówiąc, do działania dla dobra publicznego,
• Organizacje non-profit – są rodzajem organizacji, które prowadząc swoją działalność skupiają się na wspieraniu publicznego lub prywatnego dobra nie kierując się osiągnięciem zysku.

5. Organizacje grup obywatelskich.

• fundacje,
• stowarzyszenia i ich związki,
• federacje czy porozumienia stowarzyszeń i fundacji,
• partie polityczne,
• organizacje działające na mocy odrębnych przepisów, w tym m.in. koła łowieckie (Polski Związek Łowiecki), Polski Związek Działkowców, Liga Obrony Kraju, Polski Czerwony Krzyż, Związek Ochotniczej Straży Pożarnej, komitety rodzicielskie i rady rodziców, komitety społeczne (np. społeczne komitety budowy dróg, wodociągów),
• spółki socjalne,
• kluby sportowe i uczniowskie kluby sportowe,
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• związki zawodowe,
• związki pracodawców,
• organizacje samorządów różnych grup zawodowych (izby gospodarcze branżowe, cechy i izby rzemieślnicze), z wyjątkiem tych, w których członkostwo jest obowiązkowe, jak Izby Lekarskie czy Rady Adwokackie,
• kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich,
• organizacje kościelne: instytucje społeczne kościołów i związków wyznaniowych, prowadzące działalność świecką, w tym: organizacje członkowskie (np. Akcja Katolicka, Bractwo Młodzieży Prawosławnej), instytucje społeczne kościołów (np. szkoły, placówki opiekuńcze, Caritas, redakcje, wydawnictwa),
• grupy, takie jak kluby osiedlowe czy grupy wsparcia, grupy samopomocowe.