2020-08-04
Co to jest fundacja?

Dzisiaj w cyklu "Kto i co? NGO" przybliżymy Wam definicje fundacji, przedstawimy jak ustanowić fundację, a także jaką rolę w organizacji pełni fundator.

Fundacja jest to organizacja pozarządowa, która zostaje ustanowiona do realizacji celów społecznych oraz gospodarnie użytecznych, w szczególności takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, a także ochrona środowiska.

Fundacje powołane mogą być przez osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa oraz adresu zamieszkania, a także osoby prawne mające siedziby w kraju i zagranicą. Siedziba fundacji powinna znajdować się na terenie Rzeczpospolitej Polski.

Fundację tak jak stowarzyszenie tworzą ludzie. Jednak o powołaniu fundacji oraz przedmiocie jej działania decyduje zazwyczaj jedna lub kilka osób nazywanych fundatorami.

1. Ustanowienie fundacji.

Fundacje powołuje się w oparciu o oświadczenie woli.

Oświadczenie o powołaniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Oświadczenie nie jest wymagane jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie.

W deklaracji o ustanowieniu fundacji fundator powinien wskazać cel fundacji oraz przeznaczyć składniki majątkowe na jego realizacje.

Składnikami majątkowymi przeznaczonymi na realizację celów fundacji mogą być: pieniądze, papiery wartościowe, a także przekazane na własność fundacji rzeczy ruchome i nieruchomości.

2. Kto może utworzyć fundacje?

Fundację mogą ustanowić osoby fizyczne, niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania.

Fundację ustanowić może również osoba prawna, której siedziba znajduje się zarówno na terenie Rzeczpospolitej Polskiej jak i za granicą.

Osobą, która powołuje fundację nazywamy fundatorem. Fundatorem może zostać obywatel Rzeczpospolitej Polskiej, a także cudzoziemiec. Fundator może być jeden może być jeden ale mogą też występować w kilkuosobowej grupie.

3. Rola fundatora w fundacji.

Fundator odpowiedzialny jest za powołanie fundacji poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia oraz sporządzenia statutu fundacji. Jeżeli fundator nie czuje się osobą kompetentną do ustanowienia fundacji może wyznaczyć osobę, która będzie odpowiedzialna za wykonanie tych zadań.

Fundator swoją funkcję może sprawować na kilka różnych sposobów:

• Ustanawia fundację, wybiera jej władzę, tworzy statut oraz doprowadza do rejestracji fundacji. Udział fundatora kończy się wraz z rejestracją fundacji. Fundator nie uczestniczy aktywnie w dalszych działaniach, choć nie przestaje być jej fundatorem.
• Fundator po założeniu fundacji aktywnie uczestniczy w jej działania. W praktyce fundatorzy angażują się w pracę ustanowionych przez siebie fundacji, zasiadając w zarządzie lub radzie.
• Po ustanowieniu fundacji fundator nie uczestniczy aktywnie w życiu fundacji, natomiast pozostawia sobie kluczowe kompetencje np. decyzję o zmianie władz, czy likwidację fundacji.

4. Jaki powinien być cel fundacji?

Cel powinien być społecznie lub gospodarczo użyteczny oraz być jednomyślny i zgodny z interesem Rzeczpospolitej Polskiej. W praktyce oznacza to, że fundacja powinna wykonywać zadania społeczne i charytatywne pod warunkiem, że mają one charakter publiczny i skierowane są do ogółu społeczeństwa.

Ważnym jest żeby przy ustaleniu zakresu działań organizacji pamiętać, że fundacja nie została utworzona w celu zaspokojenia prywatnego dobra fundatora, a dla dobra ogółu. Zatem cel fundacji powinien być niedochodowy.

5. Fundusz założycielski.

Według zapisów w ustawie fundator poza ustaleniem celu fundacji powinien przekazać na jego wykonanie pewną część majątku zwaną funduszem założycielskim. W skład funduszu wchodzą: pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchomości przekazane na własność fundacji.

Nie istnieje również z góry ustalona minimalna oraz maksymalna wysokość funduszu założycielskiego. O wielkości zgromadzonych środków w funduszu decyduje fundator. Majątek zgromadzony w funduszu założycielskim powinien być na tyle wystarczający, by umożliwić fundacji rozpoczęcie działań.

6. Czym jest akt fundacyjny.

Akt fundacyjny – akt założycielski. Jest to oświadczenie woli fundatora mające na celu powołanie fundacji. Dokument zawierać powinien cele fundacji oraz majątek przeznaczony na ich realizacje.

Zgodnie z ustawą akt fundacyjny powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego lub po śmierci fundatora w formie testamentu. 

Oświadczenie woli o powołaniu fundacji musi zawierać cel oraz majątek przeznaczony na ich realizację. W akcie fundacyjnym fundator może wskazać ministra właściwego, który będzie sprawował nadzór nad działalnością fundacji. Wybierając ministra należy wskazać szefa resortu, który najbardziej odpowiada działalności fundacji.

Fundacje działają w oparciu o Ustawę o Fundacjach.

7. Przygotowujemy wniosek rejestracyjny, czyli z czego składa się wniosek o rejestrację nowej fundacji w KRS?

Po podpisaniu aktu notarialnego musimy złożyć wniosek rejestracyjny do KRS. Obowiązek ten należy do fundatora lub fundatorów, jeśli jest ich kilku (ewentualnie do osoby przez niego upoważnionej do składania wniosku o rejestrację) lub do zarządu fundacji. W związku z tym musi on wypełnić właściwe formularze oraz przygotować wymagane dokumenty i załączniki (np. statut, uchwały).

Wniosek o rejestrację w KRS składa się z urzędowych formularzy oraz dokumentów i załączników.

8. Ile kosztuje podpisanie aktu założycielskiego (notarialnego)?

Za sporządzenie aktu fundacyjnego (notarialnego) notariusz pobiera od fundatora opłatę tzw. taksę notarialną. Jej wysokość zależy od wartości majątku przeznaczonego na realizację celu fundacji. Im wyższa wartość funduszu założycielskiego, tym wyższa taksa notarialna.