2023-10-17
Prof. Jan Miodek o zmianach zachodzących we współczesnym języku polskim
24 października 2023
Miejscowość: Leszno
Miejsce: Leszczyńska Galeria Książki (pl. Jana Metziga 25)
Data rozpoczęcia: 2023-10-24 17:00
Data zakończenia: 2023-10-24 18:00
Organizator: Miejska Biblioteka im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie
Wybitny polski językoznawca, prof. Jan Miodek, na spotkaniu z czytelnikami będzie mówił o zmianach zachodzących we współczesnym języku polskim.
Pan Profesor zasłynął w Polsce swoim charakterystycznym prowadzeniem telewizyjnych rozpraw nad meandrami języka polskiego. Typowy dla niego sposób opowiadania zjednał mu sympatię wielu Polaków. Gdy pada określenie "gigant polszczyzny", to zdecydowana większość z nas myśli "profesor Jan Miodek".
Język polski jest dla Profesora ekscytujący, ale zdarzają się w nim słowa czy zwroty, które prof. Miodka wyjątkowo irytują. Które? Co myśli o "pieniążkach" i... dlaczego uznaje wyższość kartofla nad ziemniakiem? Jak napisać „w ogóle” i gdzie prawidłowo postawić przecinek? Zasady polskiej pisowni niejednego z nas wprawiają w zakłopotanie.
24 października 2023 r., o godz. 17:00, w ramach projektu ph. "To ma sens!", będzie można spotkać się z profesorem Janem Miodkiem w Leszczyńskiej Galerii Książki (pl. Jana Metziga 25) i zapytać o wszelkie zawiłości językowe i usłyszeć odpowiedzi na wszelkie „językowe” pytania. Wstęp wolny!
Spotkanie będzie transmitowane na żywo na profilu Facebook Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lesznie, a towarzyszyć mu będzie obecność symultanicznej tłumaczki języka migowego - Ewy Gano ze Stowarzyszenia Pomocy Osobom Niesłyszącym SPON.
Jan Miodek - językoznawca i gramatyk normatywny, humanista, erudyta, prezenter. Autorytet w dziedzinie upowszechniania wiedzy o kulturze i poprawności języka ojczystego. Profesor zwyczajny nauk humanistycznych, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego (1989–2016). Członek Komitetu Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk i Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN od początku jej istnienia (1996). Doktor honoris causa Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego i Uniwersytetu Opolskiego.
Przedmiotem prac Jana Miodka stała się polszczyzna współczesna i dawna, ogólna i regionalna. Zainteresowaniem badawczym objął szeroki zakres wiedzy o języku – od gramatyki, przez leksykologię, leksykografię i frazeologię, po dialektologię, socjolingwistykę, onomastykę, język mediów, dyskurs religijny, publicystyczny i polityczny. W swojej działalności reprezentuje preskryptywne podejście do języka.
Jan Franciszek Miodek urodził się 7 czerwca 1946 w Tarnowskich Górach, w rodzinie nauczycielskiej. W 1963 roku zdał egzamin dojrzałości w II Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w rodzinnych Tarnowskich Górach. Na świadectwie maturalnym uzyskał średnią 4,9 – z wszystkich przedmiotów otrzymał ocenę bardzo dobrą, z wyjątkiem matematyki, zdanej na czwórkę. W latach młodości marzył o zawodzie dziennikarza. Ostatecznie w 1963 roku rozpoczął studia na polonistyce Uniwersytetu Wrocławskiego. Po obronie pracy magisterskiej "Nazwy miejscowe kulturalne typu Środa, Piątek, Wola, Osiek" zaproponowano mu staż asystencki w tamtejszej katedrze języka polskiego. W 1983 roku, w wieku 37 lat, Jan Miodek otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego, a także stanowisko docenta Uniwersytetu Wrocławskiego. Podstawę kolokwium stanowiły dwie książki – "Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie" oraz "Kultura języka w teorii i praktyce". Od maja 1989 do sierpnia 2016 roku Jan Miodek był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1991 roku senat tej uczelni przyznał mu stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1995 roku Jan Miodek odebrał tytuł profesorski z rąk prezydenta RP. 20 października 2005 roku został doktorem honoris causa Pedagogicznego Uniwersytetu Wileńskiego, a 10 marca 2006 roku otrzymał tenże tytuł na Uniwersytecie Opolskim. Kariera naukowa nie przeszkodziła mu w szeroko zakrojonej popularyzacji wiedzy. Od 1968 roku Jan Miodek pisał do cotygodniowej rubryki językowej "Rzecz o języku" ("Słowo Polskie", obecnie "Gazeta Wrocławska"). W latach 1987–2007 w Telewizji Polskiej stworzył i prowadził program "Ojczyzna polszczyzna". Od 1995 roku zadomowił się we wrocławskim oddziale TVP, gdzie odtąd prowadził na żywo cykliczny program: "Profesor Miodek odpowiada". Miał również cotygodniowy felieton w "Dzienniku Zachodnim" i comiesięczny w "Śląsku". Publikował także w miesięczniku "Wiedza i Życie". Jest autorem kilkudziesięciu książek, kilkuset artykułów w pracach zbiorowych i czasopismach, kilkuset recenzji, komentarzy, komunikatów i not oraz tysięcy felietonów i opracowań popularnonaukowych. Od 2009 roku Jan Miodek prowadzi na antenie TVP Polonia program "Słownik polsko@polski", w latach 2009–2013 wraz z Agatą Dzikowską, po czym z Magdaleną Bober (2013–2014), a od września 2014 roku – z dr Justyną Janus-Konarską. Podczas programu widzowie z Polski i zagranicy mogą zadawać pytania dotyczące języka polskiego za pośrednictwem internetowego komunikatora Skype lub wysyłając e-maile. Na co profesor, znany ze swady, znakomitego poczucia humoru i trzeźwego dystansu do siebie z miejsca odpowiadał. Od 2015 roku współtworzy cykl programów "Polska z Miodkiem", w których w ciągu kilku minut wyjaśnia pochodzenie nazw polskich miast, regionów, jezior itp. Premierowe emisje odbywają się na antenie TVP Polonia, a wszystkie wydania dostępne są w serwisie TVP VOD. Popularność Jana Miodka zdyskontowało kino. Jego debiutem ekranowym był film "Wtorek" (2002) w reżyserii Witolda Adamka. W filmie "Bezmiar sprawiedliwości" (2006) w reżyserii Wiesława Saniewskiego profesor Miodek zagrał samego siebie. W obrazie "Od pełni do pełni" (2012) pojawił się u boku Andrzeja Grabowskiego i Hanny oraz Antoniego Gucwińskich. Jan Miodek dwukrotnie został wybrany najpopularniejszym mieszkańcem Wrocławia. Jest również honorowym obywatelem: Wrocławia, Tarnowskich Gór i Kalet oraz singularis incola (wyjątkowy mieszkaniec) wsi Bielice. Otrzymał także tytuł Honorowego Obywatela Dolnego Śląska Civi Honorario (2016). Profesor jest wielokrotnym laureatem telewizyjnych "Wiktorów" (1988, 1991, 1998) oraz "Superwiktora" za całokształt twórczości w 1998 roku. Znalazł się także na czwartej pozycji w plebiscycie organizowanym przez tygodnik "Polityka" na najwybitniejsze postacie telewizji XX wieku (2000). W 2019 roku Miodek został wyróżniony przez MPK Wrocław, które zwróciło się do niego o nagranie zapowiedzi przystanku "Uniwersytet Wrocławski".
(Janusz R. Kowalczyk, https://culture.pl/)
Twórczość - wybrane publikacje:
"Syntetyczne konstrukcje leksykalne w języku polskim", Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976
"Kultura języka w teorii i praktyce", Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983
"Rzecz o języku. Szkice o współczesnej polszczyźnie", Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983
"Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie", Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1993
"Przez lata ze słowem polskim", Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991
"O języku do kamery", Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1992
"Nie taki język straszny. O polszczyźnie do uczniów", Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 1996
"Miodek drąży skałę", Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1993
"Jaka jesteś, polszczyzno?", Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1996
"Rozmyślajcie nad mową!", Prószyński i S-ka, Warszawa 2002
"ABC polszczyzny", Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2004
"Słownik ojczyzny polszczyzny", Wydawnictwo Europa, Wrocław 2002
"Słowo jest w człowieku", Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007
"Słownik polsko@polski z Miodkiem. Rozmowy profesora Jana Miodka o języku polskim z telewidzami z kraju i ze świata", Wydawnictwo Marina, Wrocław 2010
"Wszystko zależy od przyimka", Wydawnictwo Agora, Warszawa 2014 (wspólnie z Jerzym Bralczykiem i Andrzejem Markowskim)
"Trzy po 33", Wydawnictwo Agora, Warszawa 2016 (wspólnie z Jerzym Bralczykiem i Andrzejem Markowskim).
"Polszczyzna. 200 felietonów o języku", Wydawnictwo Znak, Kraków 2022
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Ojczysty - dodaj do ulubionych. Edycja 2023
